Enigiemand wat al in Holland vertoef het, sal weet dat daar onder ons stamverwantes in dié landjie die dierbaarste mense te vinde is, maar helaas ook diegene wat - kom ons stel dit sagkens - nie graag van ‘n eie opinie afstand doen nie. En sulke opinies word ondubbelsinnig lug gegee, dikwels op so ‘n wyse dat die gemiddelde Suid-Afrikaner nie erg daaraan het nie.
 |
| Nederland |
‘n Kollega van my wat in Holland studeer het, Emile, beskik oor heelwat lankmoedigheid, maar dit het besliste perke as dit by onnodige vrypostigheid kom. Soos studente oral, moes hy sy sente ekstra lank rek. Dit het onder meer meegebring dat hy sy besoeke aan die haarkapper moes inkort.
Op ‘n keer, toe sy haredos al wou lyk of dit Absalom s’n na die kroon sou steek, het hy in Groningen in ‘n bos gaan fiets ry. Voor hom was ‘n jong japsnoet, ook op ‘n fiets. Dié kyk om en sê vir hom: “Zeg Jan, je moet ‘s naar de kapper!” Tot die ventjie se nadeel was “Jan” net mooi op die punt waar sy lankmoedigheid oorspanne was en dié soort uitgesprokenheid hom nie meer welgevallig was nie. Emile/Jan het ‘n keurige stukkie Hollands laat val.
 |
| Groningen |
Emile vertel ook van ‘n Suid-Afrikaanse vriend van hom wat ewe-eens in Holland studeer het maar heelwat minder geduld met uitgesprokenheid gehad het. Hy het by geleentheid na ‘n ongevraagde en onvleiende opmerking oor sy kleredrag, wat effens afgewyk het van die Hollandse standaard, tot handtastelikheid oorgegaan, waarop hy aangekla is en ‘n boete van 100 guldens opgelê is - R 20 in die wisselkoers van die tyd. Toe hy na ‘n tweede hardhandigheid weer met 100 guldens beboet is, het hy vasgestel dat dit die standaardboete vir dié soort oortreding is, en het hy voortaan elke maand spesiaal R20 begroot sodat sy gemoed darem al om die vier weke verligting kon kry.
My lont is ‘n bietjie langer as Emile en sy kortgebakerde vriend s’n, en my liggaamlike attribute, anders as hulle s’n, nie sodanig dat ek dit kan bekostig om my misnoeë teenoor enigiemand fisiek te kommunikeer nie. Daar was egter ‘n geleentheid toe ek ook net wou begin voel dat R20 goed gespandeer sou wees as ek die nodige vermoëns gehad het.
 |
| 1964-model Peugeot 404 |
Volgens die instruksieboek moes die motor op 8 000 myl omvattend versien word. Toe die afstandmeter aan dié afstand begin ruik, bel ek die plaaslike Peugeot-agente, Motorhandel Vossen, om ‘n afspraak vir die nodige diens te maak. Dit was op ‘n Donderdag. Die bestuurder vra my of dit ‘n “grote partij” moet wees of ‘n “doorsmeerpartij”. Laasgenoemde is die ekwivalent van wat ons in die ou dae 'n olie-en-ghries sou genoem het. Ek verduidelik in my bloedarm Hollands dat die motor 8 000 myl gedoen het en dus ‘n groot party nodig het, en voeg nog by dat ek vermoed dat dit ongeveer aan ‘n 12 000 km party gelykstaan. Nee, weet hy te sê, as dit ‘n grote partij is, moet dit ‘n 10 000 km party wees; ek moet die motor Maandagmiddag inbring sodat die enjin koud is wanneer hy die kleppe op die Dinsdagoggend sal instel. Ek het hom geantwoord dat ek daarmee tevrede sal wees, mits dit net ‘n groot party is.
 |
| Haarlem |
Toe ek uitklim, staan die bestuurder langs ‘n ander motor, omring deur leerjongens - in Suid-Afrika word hulle “eppies” genoem - en is hy besig om een van hulle uit te trap. Sowat van taalvirtuositeit het ek nog selde meegemaak. ‘n Lawine uit die gespeseryde woordeskat van Nederlands word op die arme slagoffer losgelaat, en die ander vakleerlinge se monde hang oop van verwondering en ontsag. Die bestuurder gewaar my uit die hoek van sy oog, maar maak of hy my nie sien nie. Toe trek hy los met ‘n nuwe stortvloed gemarineerde Hollands, kompleet soos ‘n operasanger wat sy hoogste noot vir laaste bêre.
Toe hy uiteindelik sy slegsê met ‘n paar geurige voltreffers afgerond het, gee hy die eerste aanduiding dat hy van my teenwoordigheid bewus is. Hy draai na my kant toe met ‘n swierige gebaar asof hy applous vir sy vertoning verwag, en vra wat hy vir my kan doen.
Bewus van hoe erg my verkluimde Hollands teen die gespierdheid van syne afsteek, sê ek versigtig dat ek Van Wyk – of liewer: Van Wijk - is en dat ek my motor vir die 10 000 km diens bring waarvoor ek ‘n afspraak gemaak het. “Nee”, sê hy, “dat is fout!”, hy kan nie die motor vir ‘n grote partij neem nie, want ek het vir ‘n 1 000 km doorsmeerpartij gevra en hy het nie vir ‘n grote partij voorsiening gemaak nie. Ek antwoord dat ek hom die vorige Donderdag gebel het en gevra het vir ‘n 12 000 km diens maar dat hy besluit het dit moet 10 000 km wees; hy het nog gesê ek moet die motor Maandag inbring sodat hy die kleppe Dinsdagoggend kan instel wanner die enjin koud is. “Nee”, sê hy, “dat is niet waar”, ek het vir 1 000 gevra. Ek probeer nog verduidelik dat my Hollands nie van die beste is nie en dat hy my moontlik verkeerd verstaan het. “Nee”, sê hy, “dat ‘s gewoon niet mogelijk, ik versta al m’n klanten best”.
 |
| Amsterdam |
Hy stap na sy lessenaar, haal sy afspraakboek uit en soek die datum op. Daar staan dit toe duidelik in groot puntige Hollandse letters: “Van Wijk, 10 000 km”. Ek sê vir hom: “Maar meneer, daar is dan vier nulle”. “Nee”, sê hy, “dat’s gewoon fout!”, en hy gryp sy potlood en haal die laaste nul deur.
En toe aanvaar hy die motor vir ‘n grote partij, natuurlik nie omdat hy ‘n fout gemaak het nie maar as ‘n spesiale toegewing.