Opvoeding en godsdiens in die 18de eeu: Die Moslems

Opvoeding en godsdiens was nou verweef in Moslem-skole, selfs meer so as by die Christen-skole.

Die Heilige Koran

Die eerste madressa is in 1793 in Dorpstraat in Kaapstad gestig. Die nuwe Britse heersers se groter godsdiensverdraagsaamheid het die Moslems die vrymoedigheid gegee om in 1800 toestemming te vra om ’n moskee te bou. Die madressas het meer swart en bruin leerlinge as al die stad se ander onder wysinstellings saam opgevoed. In die 1820’s het ’n skool met ’n imam aan die hoof meer as 370 slawe ’n opvoeding gegee. Twee jaar later het ’n selfs groter madressa 425 vryswartes en slawe onderrig. Talle skole het ’n bejaarde afgetrede imam as hoof gehad. In die 1850’s is daar berig dat die twee groot skole leerlinge geleer het hoe om die Koran in Arabies te lees.
Afrikaans was die Kaapse Moslems se taal. In Moslem-skole het leerlinge Afrikaans in Arabiese skrif leer lees en skryf. In die 1840’s het ’n waarnemer geskryf: “Al die Maleiers in Kaapstad praat Hollands, maar die beter stand verstaan en skryf Arabies en Maleis.” Die Nederlands was eintlik Afrikaans (of ’n Kreool-Nederlands). Die eerste Afrikaanse boek, wat omstreeks 1856 gedruk is, het Arabiese skrif gebruik. Teen die einde van die eeu was daar minstens elf Arabies-Afrikaanse werke.

Arnoldus Pannevis

Toe Arnoldus Pannevis dit vroeg in die 1870’s oorweeg het om die Bybel in Afrikaans te vertaal omdat daar so baie wit en bruin ongeletterde mense was, was dit reeds ’n gevestigde medium vir godsdiensonderrig in die Kaapse Moslem-gemeenskap. Engels het die taal van die Afrikaner-elite in Kaapstad en op talle plattelandse dorpe geword. J.H.H. de Waal, een van die grootste voorstanders van Afrikaans, het later geskryf dat net die Moslemgemeenskap teen die 1890’s steeds lojaal teenoor Afrikaans was.

Uit: Nuwe geskiedenis van Suid-Afrika saamgestel deur Hermann Giliomee en Bernard Mbenga. In 2007 uitgegee deur Tafelberg Uitgewers, Kaapstad.